กรุงเทพฯ พ.ศ. 2435 – น.พ.โธมัส เฮย์วาร์ด เฮส์ ขณะนั้นเป็น ผอ.โรงพยาบาลบางรัก (ปัจจุบันคือ ร.พ.เลิดสิน) ได้ร่วมทุนกับ น.พ.ปีเตอร์ กาแวน เปิดร้านขายยา โดยใช้ชื่อว่า “British Dispensary” ตั้งอยู่ที่ปากตรอกโรงภาษีข้าม ใช้เครื่องหมายการค้าเป็นรูปงูถูกลูกศรปักที่หัว แต่คนไทยสมัยนั้นเรียกชื่อง่ายๆว่า “ห้างขายยาอังกฤษตรางู” ต่อมา พ.ศ. 2440 ได้ขยายสาขาขึ้นอีกแห่งที่สี่กั๊กพระยาศรี หมอเฮย์ได้เป็นเจ้าของห้างฯแต่ผู้เดียว โดยรับโอนหุ้นจากหมอกาแวน จนกระทั่งปี พ.ศ. 2449 จึงได้ขายกิจการทั้งหมดให้แก่คนปรุงยาในร้านคือ มร.แมคเบธ

พ.ศ. 2471 – มร.แมคเบธ ต้องการขายกิจการห้างขายยาอังกฤษตรางู จึงได้ติดต่อนายล้วน ว่องวานิช หรือคนทั่วไปเรียก หมอล้วน ผู้ซึ่งอพยพจากเมืองจีนมาสยามตั้งแต่อายุ 12 ปี มีโอกาสเข้าเรียนที่อัสสัมชัญ หมอล้วนเคยทำงานที่ห้างฯ มาก่อน มีประสบการณ์การปรุงยา ได้รับประกาศนียบัตรเป็นเภสัชกรและนายแพทย์จากกระทรวงสาธารณสุข ด้วยความคุ้นเคยและไ้ว้เนื้อเชื่อใจ มร.แมคเบธจึงบอกขายห้างฯ แก่หมอล้วนเป็นรายแรก ซึ่งหมอล้วนตกลงทันที โดยรวบรวมเงินส่วนตัวและกู้ยืมมาซื้อกิจการห้างฯ ในราคาหนึ่งแสนบาท
ห้างขายยาอังกฤษตรางู ภายใต้การบริหารของหมอล้วน มีความเจริญก้าวหน้าจนถึงสงครามมหาเอเชียบูรพา เกิดความขาดแคลนในทุกด้าน และด้วยเป็นคนชอบช่วยเหลือผู้อื่น การส่งยาไปช่วยเหลือชาวจีนในประเทศจีนของหมอล้วน ทำให้รัฐฯ ไม่พอใจ หมอล้วนต้องลี้ภัยไปฮ่องกง และส่งบุตรชาย นายบุญยง ว่องวานิช ขณะนั้นอายุ 17 ปี ที่กำลังเรียนที่ฮ่องกงกลับไทย เพื่อมาดูแลกิจการห้างฯ ซึ่งต้องเปลี่ยนชื่อชั่วคราวเป็น “ห้างขายยาตรางู” เนื่องจากอังกฤษเป็นชนชาติศัตรูในขณะนั้น ขณะเดียวกันหมอล้วนเดินทางไปเป็นหมอที่สภากาชาดมณฑลกวางสี ได้ร่วมคณะช่วยเหลือเสรีไทยในการปฏิบัติหน้าที่ของนายสงวน ตุลารักษ์ครั้งนั้นด้วย
หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 หมอล้วนกลับมาฟื้นฟูห้างฯ ขยายกิจการเจริญรุดหน้า ทั้งการผลิตยา/รับจ้างผลิตยาสามัญประจำบ้าน เครื่องสำอางค์ เช่น แป้งน้ำควินนา และเป็นตัวแทนจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากต่างประเทศ พ.ศ. 2494 – หมอล้วนพัฒนาสินค้าใหม่คือ แป้งเด็กเซนลุกซ์ โดยใช้รูปหลานคนแรกเป็นเครื่องหมายการค้า สินค้าที่เป็นสัญลักษณ์คู่กับห้างฯ อีกชนิดหนึ่งคือ แป้งเย็นปริกลี่ฮีทตรางู ซึ่งถือกำเนิดในปี พ.ศ. 2495 และยังคงได้รับความนิยมจนถึงปัจจุบัน พร้อมกับการบริหารของทายาทรุ่น 3 ที่ยังคงยึดหลักธรรมในการประกอบธุรกิจเฉกเช่นหมอล้วน (https://www.facebook.com/chieanchuang.kalayanamitr/posts/10213120293099501)
เรื่อง/ภาพ – หนังสือ 100 ปี ห้างขายยาอังกฤษ(ตรางู)

อ่านเพิ่มเติม “ห้างขายยาอังกฤษ(ตรางู) “British Dispensary” (2435)” →

ห้างรัตนมาลาจำกัดสินใช้ แยกพาหุรัด พ.ศ.2463 เป็นร้านเก่าแก่ ขายสินค้านานาชนิด ที่มีชื่อเสียงมากในสมัยก่อนก็คือตะเกียงเจ้าพายุ ต่อมาถูกรื้อเพื่อสร้างดิโอล์ดสยามพลาซ่า

บริษัท รัตนมาลา จำกัด เปิดเป็นร้านค้าแห่งแรกที่ตึกมุมถนนพาหุรัดกับถนนตรีทองมีชื่อว่า“ห้างสยามตรีเพ็ชร” การค้าเจริญขึ้นตามลำดับ จึงขยายกิจการเปิดสถานการค้าขึ้นอีกแห่งหนึ่งให้ชื่อว่า“ห้างรัตนมาลา” เมื่อตึกห้างสยามตรีเพ็ชร ทางราชการต้องการขยายเป็นถนนประมาณ พ.ศ. 2474 จึงได้รวมกิจการค้าของห้างสยามตรีเพ็ชรเข้ากับห้างรัตนมาลาเป็นแห่งเดียวกัน

ตั้งแต่นั้นมา ห้างรัตนมาลาได้เจริญเป็นหลักฐานมั่นคงเป็นที่เชื่อถือของผู้ติดต่อการค้าทั่วไป

อ่านเพิ่มเติม “บริษัท รัตนมาลา จำกัดสินใช้ (2463)” →

ธนาคารนครหลวงไทย จำกัด (มหาชน) (Siam City Bank Public Company Limited (SCIB) ) เป็นอดีตธนาคารไทย ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 ในชื่อ “ธนาคารนครหลวงแห่งประเทศไทย” โดยคณะบุคคลของรัฐบาลร่วมกับสมาชิกในราชวงศ์ ด้วยทุนจดทะเบียนเริ่มแรก 1,000,000 บาท มีสถานะเป็นรัฐวิสาหกิจของไทย มีตราสัญลักษณ์พระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล เป็นรูป “พระมหามงกุฎ” ต่อมาในวันที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2487 ได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “ธนาคารนครหลวงไทย” และใช้ชื่อนี้ต่อมาจนควบรวมกับธนาคารธนชาตเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2554

ด้วยปัญหาสภาพเศรษฐกิจ หลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ทำให้ต้องมีการตัดทอน ส่วนราชการที่ซ้ำซ้อน เพื่อประหยัดงบประมาณแผ่นดิน จึงได้ยุบกระทรวงคมนาคม แล้วรวมเข้ากับ กระทรวงพาณิชย์ เป็น กระทรวงพาณิชย์และคมนาคม ในปี 2475 (ต่อมาได้รวมกับ กระทรวงเกษตราธิการ เป็น กระทรวงเกษตรพาณิชยการ และ กระทรวงเศรษฐการ ตามลำดับ)

ต่อมาได้ตรา พระราชบัญญัติปรับปรุง กระทรวง ทบวง กรม (แก้ไขเพิ่มเติม) พ.ศ. 2477 กำหนดหน้าที่ใน กระทรวงเศรษฐการออกเป็นทบวง โดยได้จัดตั้ง ทบวงพาณิชย์และคมนาคม ก่อนที่จะยุบอีกครั้ง ในปีเดียวกัน

จนกระทั่งในปี 2484 ก็ได้มีการจัดตั้ง กระทรวงคมนาคม ขึ้นใหม่ ตาม พระราชบัญญัติ กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2484